Εύφορη, όμορφη, με κρυμμένα μυστικά αλλά και εμφανή τα στοιχεία που την κάνουν μοναδική. Και πράγματι ο πολιτισμός, η διασκέδαση, η οικονομία, οι άνθρωποι αλλά και πολλά ακόμη, δημιουργούν ένα νησί αυτάρκες, ένα νησί μοναδικό για τα δεδομένα των Κυκλάδων. Η Νάξος, ανάμεσα στις Μικρές Κυκλάδες, την Πάρο και τη Μύκονο, είναι ικανή να αποτελέσει τον πυρήνα του τουρισμού και ταυτόχρονα να επιδείξει μοναδικά παραδείγματα ανάπτυξης.
Με όνομα συνδεμένο με τις μυθολογικές αφηγήσεις, τις επιδρομές των πειρατών αλλά και τους πολέμους βρίσκει πάντα έναν κοινό άξονα στο διάβα της ιστορίας. Τη δημιουργικότητα. Χαμένος στα στενά σοκάκια της Χώρας, στις ατελείωτες παραλίες, στα γεμάτα ζωή ορεινά της χωριά, διαπιστώνω ξεκάθαρα το αστείρευτο ταλέντο, τη διάθεση για δουλειά και την πολυτάλαντη πτυχή των κατοίκων.
Παράδοξα εύφορο νησί σε σχέση με τα γειτονικά του, η Νάξος επιλέχθηκε να αποτελέσει την πατρίδα του Διονύσου. Όχι τυχαία προφανώς. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα το νησί παράγει εσπεριδοειδή πρώτης ποιότητας, εύγευστες πατάτες, ενώ από τα αμπέλια της παράγεται ένα καταπληκτικό κρασί.
Το εύφορο νησί των Κυκλάδων
Χαρακτηριστικό της Νάξου είναι το ασυνήθιστα εύφορο έδαφός της για νησί των Κυκλάδων. Έτσι, η παράδοση θέλει το νησί να είναι προικισμένο και ευλογημένο από τον θεό Διόνυσο. Από τα αρχαία χρόνια ως τις μέρες μας το νησί παράγει εσπεριδοειδή εξαιρετικής ποιότητας, ενώ από τα ναξιώτικα αμπέλια βγαίνει καταπληκτικό κρασί. Η κτηνοτροφία είναι πολύ αναπτυγμένη κάνοντας το νησί να ξεχωρίζει για τα τυριά του. Μία παλαιωμένη γραβιέρα εξάλλου αλλά και ένα αρσενικό Νάξου, θα κάνουν πολλά τραπέζια να αλλάξουν κατηγορία.
Αφιερώστε χρόνο, περάστε από τα χωριά, παραλιακά και ορεινά και δείτε το νησί στην αυθεντική του διάσταση. Μην ψάχνετε να βρείτε κοινά σημεία με τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων, ζήστε το όπως ακριβώς ξεδιπλώνετε μπροστά σας. Και δεν θα χάσετε! Επισκεφθείτε τους αρχαιολογικούς χώρους, τα ιδιαίτερα μνημεία, τις εύφορες κοιλάδες στις Εγκαρές και Μέλανες. Ανεβείτε στο περίφημο βουνό της Νάξου, στο Ζα, επισκεφθείτε το ανατολικό τμήμα του νησιού. Σταματήστε στο γραφικό λιμανάκι της Μουτσούνας περιηγηθείτε στην ιστορία μέσα από τις εγκαταλελειμμένες αποθήκες και εγκαταστάσεις της σμύριδας, ενός πετρώματος που κάποτε έδινε ζωή σε αυτή την πλευρά του νησιού. Επισκεφτείτε το ατελιέ του διάσημου Γερμανού γλύπτη Ingbert Brunk που ζει μόνιμα στον απομακρυσμένο Αζαλά και έχει αφιερώσει την τέχνη του στο ναξιακό μάρμαρο.
Πορτάρα
Αν φτάσατε στο νησί ακτοπλοϊκώς, την έχετε δει σίγουρα. Είναι το σύμβολο του νησιού, είναι το μνημείο που έχει αναλάβει το ρόλο να καλωσορίζει τους επισκέπτες, Η εντυπωσιακή Πορτάρα, αποτελούσε την είσοδο στο ναό του Απόλλωνα τον οποίο ξεκίνησε να χτίζει τον 6ο π.Χ αι. ο τύραννος της Νάξου Λύγδαμης. Ο ναός δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, ωστόσο ο συμβολικός χαρακτήρας που απέκτησε η Πορτάρα για το νησί είναι μεγάλος. Το σημείο αυτό μάλιστα συνδέθηκε παράλληλα και με την τραγική ιστορία της Αριάδνης η οποία σύμφωνα με τον μύθο εγκαταλείφθηκε από τον Θησέα και στο σημείο αυτό τη συνάντησε ο Διόνυσος ο οποίος την έκανε γυναίκα του. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή του μύθου από εδώ η Αριάδνη πήδηξε στη θάλασσα και πνίγηκε.
Βυζαντινά μνημεία
Η Νάξος, δεν φιλοξενεί απλώς κάποια βυζαντινά μνημεία. Η Νάξος είναι το νησί που χαρακτηρίζεται από το πλέον βυζαντινό νησιωτικό περιβάλλον στο Αιγαίο. Ο πλούτος αυτός έχει ανακαλυφθεί και αναστηλωθεί σε διάφορες περιοχές με κυρίαρχη τη Δρυμαλία. Βυζαντινοί Πύργοι, εκκλησίες, βυζαντινά εντοιχισμένα μέλη διάσπαρτα σε κτίρια στους αγρούς δημιουργούν την αίσθηση της ζωντανής ιστορικής διαδρομής. Πράγματι η Νάξος είναι ένα ανοιχτό μουσείο και θέλει χρόνο και διάθεση να την εξερευνήσετε.
Οικισμός Φιλώτι
Μετά τη Χώρα, το Φιλώτι είναι το μεγαλύτερο χωριό. Αφήνοντας πίσω σας τον κεντρικό δρόμο που χωρίζει το χωριό στη μέση, θα βρεθείτε μπροστά σε ήσυχες γραφικές γειτονιές που κρατάνε για τα καλά το νησιωτικό στυλ και μεταφέρουν στον επισκέπτη την κυκλαδίτικη ομορφιά. Παράλληλα το χωριό προσελκύει τουρισμό, με τον κόσμο μετά από μία σύντομη βόλτα στα στενά, να συναντιέται στα καφενεία που βρίσκονται στην κεντρική πλατεία, κάτω από τα πελώρια πλατάνια.
Το Κάστρο
Μία βόλτα στη Χώρα, θα σας φέρει στο Κάστρο. Είναι η πιο όμορφη γειτονιά, χτισμένη στην κορυφή του λόφου με απίθανη θέα στη θάλασσα και τη γειτονική Πάρο. Μέσα στο κάστρο θα δείτε τον πύργο με τις πολεμίστρες, ενώ ενδιαφέρον έχουν και τα σπίτια του κάστρου, που κατασκευάστηκαν στον 14ο και 15ο αι. Τα βενετσιάνικα οικόσημα θα σας κάνουν να κάνετε πολλές στάσεις και να δείτε τις λεπτομέρειες που κρύβουν. Εδώ μέσα στο Κάστρο, θα δείτε επίσης τη βενετσιάνικη εκκλησία, το κτίριο της Σχολής και την κατοικία του καθολικού επισκόπου.
Απείρανθος
Ένα από τα πιό όμορφα και συνάμα δημοφιλή χωριά της Νάξου, είναι η Απείρανθος ή αλλιώς Τ`Απεράθου, όπως συνηθίζουν να την αποκαλούν οι ντόπιοι. Βρίσκεται σε περίπου 650 μέτρα υψόμετρο, και ξεχωρίζει για την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική. Δύο πύργοι του 17ου αι. αποτέλεσαν τα στοιχεία γύρω από τους οποίους αναπτύχθηκε ο οικισμός. Σχεδόν όλος ο οικισμός διατηρεί τον ενετικό χαρακτήρα του με στενά δρομάκια, μαρμάρινα καλντερίμια αλλά και καμάρες. Ο Πύργος του Ζευγώλη του 17ου αι. που βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, χτισμένος πάνω σε ένα βράχο αποτελεί ένα από τα hot spot ολόκληρου του χωριού. Η Αγία Κυριακή, μία εκκλησία από την περίοδο των Εικονομαχιών, του 9ου αι., αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία και μάλιστα τοποθετείται στα σημαντικότερα μνημεία της χώρας ολόκληρης. Ένα άλλο στοιχείο που θα σας ξαφνιάσει στο χωριό, είναι το γλωσσικό ιδίωμα με το μιλάνε οι ντόπιοι.
Σμύριδα
Ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία του νησιού είναι η σμύριδα με τα μεταλλεία να είναι κηρυγμένα διατηρητέα από το Υπουργείο Πολιτισμού ως σημαντικά μνημεία της νεότερης βιομηχανικής ιστορίας της Ελλάδας. Κοντά στην Απείρανθο αλλά και στην Κόρωνο, συναντούνται τα κοιτάσματα ενός μετάλλου που ήταν γνωστό από την αρχαιότητα. Μία περιήγηση σήμερα στην περιοχή θα σας φέρει κοντά σε αυτό το κομμάτι της ιστορίας καθώς στο επίνειο της Απειράνθου, στη Μουτσούνα θα δείτε τα απομεινάρια από κάποιες τεράστιες αποθήκες αλλά και τους δύο χαρακτηριστικούς γερανούς στην προβλήτα, με τους οποίους φόρτωναν το υλικο στα καράβια. Επίσης, καθόλη τη διαδρομή θα έχετε την ευκαιρία να δείτε και τμήματα του εναέριου σιδηροδρόμου με τον οποίο μετέφεραν τα μετάλλευμα από τα ορυχεία μέχρι τη Μουτσούνα. Το δίκτυο αυτό κατασκευάστηκε την περίοδο 1926-1929 και αποτελείται από 72 πυλώνες βαγονέτα, εγκαταστάσεις φόρτωσης, μηχανοστάσια, αποθήκες υλικού, εγκαταστάσεις φόρτωσης κ.α. Ο εναέριος αυτός λειτούργησε ως το 1978 και είναι από τους ελάχιστους που σώζονται στην Ελλάδα.
