Στην καρδιά της καλοκαιρινής περιόδου το Grec Voyage και ο Γιάννης Παναγόπουλος συναντούν τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανο Κασσελάκη. Ένας πολιτικός αρχηγός διαφορετικός από αυτούς που έχουμε συνηθίσει όσον αφορά τον επικοινωνιακό του χαρακτήρα αλλά και στην προσωπική επαφή του με τον κόσμο.
Ο Στέφανος Κασσελάκης μοιράζεται μαζί μας το πως οραματίζεται την Ελλάδα τουριστικά στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη καθώς και πως πρέπει να προστατεύσουμε την χώρα μας από το φαινόμενο του υπερτουρισμού.
Τουρισμός και βιωσιμότητα. Πόσο κοντά είναι η Ελλάδα στην ανάπτυξη ενός βιώσιμου τουρισμού; Ποια είναι η θέση του Στέφανου Κασσελάκη και της ομάδας του πάνω σε αυτό;
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα συνεκτικό εθνικό σχέδιο βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και αντίστοιχα περιφερειακά σχέδια, ανάλογα με τη φέρουσα ικανότητα της κάθε περιοχής, τις σύγχρονες πλέον ανάγκες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα τους, και με διαχείριση του προορισμού, λαμβάνοντας υπόψη και τις τρεις διαστάσεις του αντίκτυπου στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία.
Και φυσικά προτεραιότητα στον βιώσιμο τουρισμό είναι οι βιώσιμες θέσεις εργασίας. Η Πολιτεία οφείλει να αντιμετωπίσει το τεράστιο έλλειμμα σήμερα ανθρωπίνου δυναμικού στον τουρισμό και να στηρίξει τους εργαζόμενους στον κλάδο, εξασφαλίζοντας συνθήκες εργασίας και μισθούς αξιοπρέπειας, υψηλού επιπέδου εκπαίδευση και κατάρτιση, και τη διαρκή ανάπτυξη δεξιοτήτων για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του πράσινου και ψηφιακού μετασχηματισμού.
H κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ 2015-2019 ήταν η πρώτη στην Ελλάδα που αναγνώρισε την αξία του τουρισμού. Σχεδιάσαμε και εκπονήσαμε την πρώτη εθνική και περιφερειακή στρατηγική για τουρισμό 365 ημέρες το χρόνο στην Ελλάδα, που βραβεύτηκε και αναγνωρίστηκε διεθνώς. Συνεργαστήκαμε με τις Περιφέρειες και τον ιδιωτικό τομέα και εξασφαλίσαμε τις υψηλότερες ιστορικά επιδόσεις με συνεχή ρεκόρ αφίξεων και εσόδων. Ο τουρισμός απογειώθηκε και πετύχαμε ένα μικρό τουριστικό θαύμα.
Κυρίως όμως θέσαμε τις βάσεις για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, με τον πρώτο εμβληματικό νόμο 4582 του 2018 στην Ελλάδα για την οργανωμένη ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού.
Η στρατηγική μας για 365 ημέρες το χρόνο βασίστηκε στους πυλώνες με επίκεντρο την:
- ανάδειξη νέων ελληνικών προορισμών και την υποστήριξη των ήδη δημοφιλών
- το άνοιγμα μας σε νέες αγορές του εξωτερικού,
- την ενίσχυση της συνδεσιμότητας με νέες απευθείας πτήσεις,
- την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου
- την ανάπτυξη του χειμερινού τουρισμού
- και την προσέλκυση τουριστικών επενδύσεων. Την περίοδο 2015-2019 εξασφαλίσαμε περισσότερα από 400 επενδυτικά σχέδια, εκ των οποίων περισσότερα από 130 υλοποιήθηκαν μέσα στην πενταετία. .
Τα τελευταία πέντε χρόνια ωστόσο ελάχιστα έχουν γίνει θεσμικά από την κυβέρνηση της ΝΔ για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη στην Ελλάδα. Μόλις πρόσφατα έφερε το χωροταξικό για τον τουρισμό, όταν εμείς ήδη από το 2018 είχαμε αναθέσει τη σχετική σύμβαση της μελέτης.
Πώς οραματίζεστε την Ελλάδα τουριστικά στον παγκόσμιο χάρτη;
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους πέντε πιο δημοφιλείς παγκόσμιους προορισμούς στην Ευρώπη σε επισκεψιμότητα, και έχει καθιερωθεί ως ένα από τα 5 πιο ισχυρά brands στον τουρισμό διεθνώς.
Η σύνδεση και στήριξη μέσα από τον τουρισμό του πολιτισμού, της μοναδικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς αλλά και της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας πρέπει να πρωταγωνιστεί στην Ελλάδα του αύριο, σε συνδυασμό με ένα ευρύτερο σχέδιο αειφορίας, παραγωγικής ανάπτυξης,, αναβάθμισης της ποιότητας ζωής, ουσιαστικής προόδου και ευημερίας στη χώρα μας. Δεν αρκεί να έχουμε ποιοτικό τουρισμό, πρέπει να έχουμε ποιότητα ζωής στη χώρα μας.
Θέλω να διαμορφώσουμε τις συνθήκες, ώστε η Ελλάδα να ξεχωρίζει διεθνώς ως η χώρα που αξίζει να ζεις και να επισκέπτεσαι.
Θα πρέπει να συνεχιστεί αυτό που ξεκίνησε ο ΣΥΡΙΖΑ επί διακυβέρνησης του με πολύ στοχευμένες ενέργειες στην τουριστική ανάπτυξη αλλά και τη διεθνή παρουσία, προβολή της Ελλάδας και ενδυνάμωση του ρόλου της στα παγκόσμια κέντρα αποφάσεων για τον τουρισμό, όπου μέχρι τότε ήταν ανύπαρκτη. Άλλωστε διεκδικήσαμε και πετύχαμε η Ελλάδα να εκλεγεί για πρώτη φορά μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού και ανέλαβε την αντιπροεδρία της Επιτροπής Τουρισμού του ΟΟΣΑ. Χάρη σε αυτή την ισχυρή δυναμική που χτίσαμε, καταφέραμε η Ελλάδα να ανακάμψει γρήγορα μετά την πανδημία και να παραμείνει ένας από τους πιο περιζήτητους παγκόσμιους προορισμούς.
Σε συνάντηση που είχατε με φορείς του τουρισμού υπογραμμίσατε την αναγκαιότητα δημιουργίας εθνικού σχεδίου στο οποίο θα εντάσσεται ο τουρισμός. Μπορείτε να μας προσδιορίσετε τους άξονες που έχετε σχεδιάσει με την ομάδα σας;
Ο τουρισμός είναι επιταχυντής της ανάπτυξης και συμπαρασύρει όλους τους παραγωγικούς κλάδους και επαγγέλματα, όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, οι κατασκευές, το λιανικό εμπόριο, η μεταποίηση, η πρωτογενής παραγωγή. Το Υπουργείο Τουρισμού είναι άκρως παραγωγικό υπουργείο και απαιτείται συντονισμός και συνεργασία με όλα τα συναρμόδια υπουργεία.
Η πολιτική για τον τουρισμό πρέπει να συνδέεται οριζόντια με όλες τις υπόλοιπες πολιτικές για την οικονομία, την εργασία, το περιβάλλον, τη νησιωτική πολιτική, την εξωτερική πολιτική, και πρέπει επιτέλους να διασυνδεθεί και τομεακά με τον πολιτισμό, την αγροτική παραγωγή, την μεταποίηση, τα μοναδικά ελληνικά προϊόντα μας.
Οι γενικές υποδομές πρέπει άμεσα και συνολικά καταστούν επαρκείς, σύγχρονες, ασφαλείς και ανθεκτικές. Να προχωρήσουν τα έργα της κυκλικής οικονομίας, της κυκλικής διαχείρισης απορριμμάτων, οι βιολογικοί καθαρισμοί, οι ασφαλείς οδικοί άξονες και πράσινες μεταφορές, και να αποκτήσουμε ισχυρές δημόσιες υποδομές υγείας για επαρκή υγειονομική κάλυψη. Δεν μπορούμε για παράδειγμα να προωθούμε την Ελλάδα ως ελκυστικό προορισμό ιατρικού τουρισμού, και την ίδια στιγμή τα δημόσια νοσοκομεία να καταρρέουν και οι μονάδες υγείας να είναι υποστελεχωμένες.
Πρέπει μέσα και από το πρίσμα του τουρισμού να δούμε ουσιαστικά τις ανάγκες στα νησιά μας και τις πιο απόκεντρες ηπειρωτικές περιοχές που σηκώνουν έναν δυσανάλογο βάρος στην καθημερινότητα. Λείπουν στοιχειώδεις υπηρεσίες εξυπηρέτησης τους, το μεταφορικό κόστος έχει εκτοξευτεί, και οι υποδομές τους χρειάζονται βελτιώσεις. Από την πλήρη απομόνωση και τις δυσκολίες που βιώνουν το χειμώνα, ο πληθυσμός και οι ανάγκες τους πολλαπλασιάζονται τους θερινούς μήνες. Η δυνατότητα μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά που προβλέπεται από ευρωπαϊκή οδηγία του 2022, και δεν αξιοποίησε ως όφειλε η κυβέρνηση, αλλά και η τραγική καθυστέρηση στην πληρωμή του μεταφορικού ισοδύναμου είναι δείγματα κυβερνητικής αδιαφορίας και απαξίωσης των νησιωτών μας, που πρέπει να εκλείψουν.
Το όραμά μας είναι ένα εθνικό σχέδιο, με ισχυρή πολιτική βούληση και σε άμεση συνεργασία με τους φορείς και την κοινωνία, για ένα νέο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, που θα έχει στο επίκεντρο τη δίκαιη βιώσιμη ανάπτυξη και πυρήνα του τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να έχει τουρισμό όλο το χρόνο, με αυτό το μοναδικό παγκοσμίου φήμης πολιτιστικό της πλούτο και σε συνδυασμό με την ανάπτυξη θεματικών μορφών τουρισμού για υψηλού επιπέδου τουριστικές εμπειρίες. Να προσφέρει ένα σταθερό περιβάλλον και ευκαιρίες για τους εργαζόμενους, τους επαγγελματίες, τους ανθρώπους που επιλέγουν να επιχειρήσουν στον τουρισμό, και με μείωση των φόρων αλλά και του ΦΠΑ σε βασικά είδη, όπως έχουμε προτείνει με το φορολογικό μας πρόγραμμα
Οι μικρομεσαίες και οικογενειακές επιχειρήσεις είναι η ραχοκοκαλιά της τουριστικής μας οικονομίας και πρέπει να στηριχθούν για να μπορέσουν να αναπτυχθούν.
Τι είναι αυτό που πρέπει να γίνει τόσο από την πλευρά της πολιτείας όσο και από την πλευρά των επαγγελματιών ώστε η Ελλάδα να διατηρήσει την ταυτότητά της αναλλοίωτη;
Καταλυτικό ρόλο έχει η αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης και η εξειδίκευση στην αγορά εργασίας. Θέλουμε ισχυρή τουριστική εκπαίδευση με προοπτική επαγγελματικής ανέλιξης, για ένα ανθρώπινο δυναμικό στον τουρισμό που θα έχει τα εφόδια να διακριθεί στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών. Οι νέοι και οι νέες μας, που διάλεξαν να σπουδάσουν στον τουρισμό, να μην εγκλωβίζονται στο επάγγελμα, με εποχικό χαρακτήρα, με εξαντλητικές ώρες εργασίας για λίγους μήνες του χρόνου και μισθούς που δεν εξασφαλίζουν τη διαβίωσή τους, αλλά να ενθαρρύνονται να εξελιχθούν επαγγελματικά και να αποκτήσουν ευκαιρίες για μόνιμες και ποιοτικές θέσεις εργασίας, με αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και ανάλογες απολαβές.
Ο τουρισμός δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται μόνο ως πηγή άμεσων πρόσκαιρων κερδών, αλλά να αναγνωρίζεται ο ρόλος του, ως κινητήρια δύναμη για μακροπρόθεσμα οφέλη αναπτυξιακά, οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά.
Ο σχεδιασμός της τουριστικής πολιτικής πρέπει να εναρμονιστεί με τις ανάγκες στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και την ποιότητα ζωής, τις ίσες ευκαιρίες. Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού δημιουργούν νέα τουριστικά προϊόντα, ήπια ανάπτυξη και νέες πηγές εσόδων και απασχόλησης στις τοπικές κοινωνίες, δίνοντας κίνητρο στις νέες και τους νέους να παραμείνουν στον τόπο τους.
Για να συμβεί αυτό σε εθνική κλίμακα, χρειάζεται συνεργασία και φυσικά μία κοινή συναντίληψη για την επόμενη ημέρα. Η καλλιέργεια τουριστικής συνείδησης πρέπει να στηριχθεί με δυναμικά προγράμματα στην κοινωνία, στους επαγγελματίες, στους νέους, με δεδομένες τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας.
Εφημερίδες και sites του εξωτερικού κατατάσσουν την Ελλάδα στις πρώτες θέσεις ως ιδανικό προορισμό για διακοπές. Τι είναι αυτό που μαγεύει τους ξένους και επιθυμούν διακαώς μια θέση κάτω από τον ελληνικό ήλιο;
Δεν είναι μόνο ο ελληνικός ήλιος και η θάλασσα. Είναι το ελληνικό φως, οι εναλλαγές των τοπίων, η αυθεντικότητα κάθε προορισμού με τη δική του ιστορία, αρχιτεκτονική και αξιοθέατα. Είναι ο μοναδικός μας πολιτισμός που καθηλώνει. Όλη η Ελλάδα είναι ένα ανοικτό μουσείο, με τα μνημεία της, τις παραδόσεις της, τις πολιτιστικές εκδηλώσεις της, τα πανηγύρια της, το χορό και τη μουσική σε κάθε γωνιά της. Οι τοπικές γεύσεις, η μοναδική ελληνική κουζίνα με τα γευστικά ελληνικά προϊόντα από ντόπιους παραγωγούς. Η φημισμένη φιλοξενία μας, με το χαμόγελο και τη ζεστασιά των ανθρώπων μας.
Είναι συγχρόνως η αίσθηση της ελευθερίας και ξεγνοιασιάς που σου δίνει αυτή η χώρα όταν την ταξιδεύεις και την γνωρίζεις. Πολλοί επισκέπτες μας νοιώθουν φεύγοντας ότι παίρνουν μαζί τους ένα μικρό κομμάτι αυτής της Ελλάδας και επιθυμούν να επιστρέψουν.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη της φετινής σεζόν; Κατά την γνώμη σας θα ξεπεράσουμε σε αριθμούς το 2023;
Ένα στα τρία ευρώ του ΑΕΠ της Ελλάδας προέρχεται από τον τουρισμό. Το 2019 που φέραμε περίπου 18 δις. έσοδα με συνολική συνεισφορά στην οικονομία άνω των 60 δις ευρώ, ο πληθωρισμός ήταν σχεδόν μηδενικός και τα λειτουργικά έξοδα των επιχειρήσεων 40% λιγότερα από τα σημερινά. Το 2023 είχαμε 20 δις ευρώ τουριστικές εισπράξεις, οι οποίες όμως δεν αντιστοιχούν στα πραγματικά έσοδα που μένουν στην τσέπη των επαγγελματιών, οι οποίοι σήμερα πλήττονται από συσσωρευμένες οικονομικές υποχρεώσεις, φορολογικά βάρη και υπέρογκα κόστη λειτουργίας, λόγω του πληθωρισμού, των υψηλών τιμών ενέργειας και της ανεξέλεγκτης ακρίβειας στην αγορά. Ευχή όλων μας είναι να ξεπεράσουμε φέτος τα περσινά τουριστικά μεγέθη. Είναι όμως κρίσιμο, να στηρίξουμε σε αυτές τις συνθήκες ουσιαστικά την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, με αυξημένη πρόσβαση σε χρηματοδοτικά προγράμματα για την ανάπτυξή της στην Ελλάδα. Να προχωρήσουν άμεσα οι αποζημιώσεις στους επαγγελματίες που επλήγησαν από τις καταστροφικές πλημμύρες και πυρκαγιές το περσινό καλοκαίρι, και αντιμετωπίζουν οξύ πρόβλημα επιβίωσης. Και να δημιουργήσουμε τις οικονομικές συνθήκες, στις οποίες οι Έλληνες δεν θα δυσκολεύονται να ταξιδεύουν στην χώρα τους για τις διακοπές τους.
Η Fitch Solutions αναμένει περαιτέρω αύξηση στις αφίξεις τουριστών στην Ελλάδα το 2024 επισημαίνοντας πως πρέπει να δοθεί προσοχή στο φαινόμενο του υπερτουρισμού. Πώς κατά την γνώμη σας η πολιτεία πρέπει να διαχειριστεί το παραπάνω φαινόμενο;
Ήδη κάποιες περιοχές μας αισθάνονται τον κίνδυνο υποβάθμισης από την υψηλή επισκεψιμότητα σε μήνες αιχμής. Ο συνωστισμός των κρουαζιερόπλοιων στη Σαντορίνη, οι ουρές των επισκεπτών κάτω από τον ήλιο στην Ακρόπολη, η κυκλοφοριακή συμφόρηση σε νησιωτικούς μας προορισμούς, η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων, ήδη έχουν εγείρει αντιδράσεις. Είναι ζητήματα που μπορούν ωστόσο να αντιμετωπιστούν σε συνεργασία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με συντονισμένο σχέδιο για καλύτερη γεωγραφική και χρονική κατανομή των τουριστικών ροών, ώστε και οι επισκέπτες να απολαμβάνουν την καλύτερη δυνατή ταξιδιωτική εμπειρία στη χώρα μας και οι τοπικές κοινωνίες να εξασφαλίζουν ποιότητα ζωής στον τόπο τους.
Συγχρόνως στα ζητήματα των μισθώσεων τύπου Airbnb, πρέπει να μπουν κανόνες και να υπάρχει σαφές πλαίσιο, για να αποτρέψουμε όχι μόνο τον αντίκτυπο του στις περιοχές αλλά και να αντιμετωπίσουμε τη στεγαστική κρίση.
Μόνο με εμπροσθοβαρή σχεδιασμό, σε συνεργασία με όλους τους φορείς και σε διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την απειλή του υπερτουρισμού αλλά και φαινόμενα της έντονης εποχικότητας και φυσικά την κλιματική κρίση, που βιώνουν έντονα οι προορισμοί μας, όπως είδαμε με σκληρό τρόπο πέρυσι στα νησιά μας, στη Θράκη και στη Θεσσαλία. Πρέπει παράλληλα να επενδύσουμε στην πρόληψη, καθώς το κόστος των καταστροφών είναι τελικά πολλαπλάσιο του κόστους των έργων πρόληψης και θωράκισης. Η ανθεκτικότητα, η βιωσιμότητα και η ετοιμότητα των προορισμών μας είναι το μεγάλο στοίχημα μας.
Ποια είναι η αγαπημένη εποχή και ποιος ο αγαπημένος προορισμός του Στέφανου Κασσελάκη;
Αγαπημένη μου εποχή είναι ξεκάθαρα το Φθινόπωρο. Αγαπημένοι προορισμοί πολλοί. Ειδικά στην πατρίδα μας. Αν έπρεπε να ξεχωρίσω όμως έναν η δυο από αυτούς θα έλεγα την πεδιάδα Hudson στην πολιτεία της Νέας Υόρκης και την ορεινή Αρκαδία στην Ελλάδα.
Είστε ένας άνθρωπος που έχει ταξιδέψει σε αρκετά μέρη τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Πιστεύετε ότι η Ελλάδα έχει να ζηλέψει σε κάτι τους υπόλοιπους προορισμούς;
Καθόλου. Το ακριβώς αντίθετο. Για τον λόγο αυτό λέω ότι η χώρα μας πρέπει να έχει τουρισμό 12 μήνες το χρόνο. Αυτό άλλωστε προβλέπει το σχέδιο που επεξεργαζόμαστε. Η Ελλάδα έχει ένα ισχυρό πλεονέκτημα έναντι πολλών ανταγωνιστών της. Την πολιτιστική της κληρονομιά. Η μοναδική της λοιπόν φυσική ομορφιά πρέπει να συνδυαστεί και με την ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.