Τα φετινά Χριστούγεννα, θα είναι διαφορετικά! Το γιορτινό τραπέζι θα στρωθεί, αλλά οι παρουσίες θα είναι μετρημένες και αυστηρά στον κλειστό κύκλο του κάθε σπιτιού. Ωστόσο, αυτό δεν θα σταθεί ικανό να περιορίσει το εορταστικό κλίμα, το οποίο τώρα, περισσότερο από ποτέ, το έχουμε ανάγκη. Πλούσιες σαλάτες, γιορτινές σούπες, πρωτότυπες τάρτες, γεμιστή γαλοπούλα με κιμά και ξηρούς καρπούς, αλλά και αρνί με ρόδια, κυδώνια και σάλτσα από κόκκινο κρασί, θα είναι και πάλι οι πρωταγωνιστές. Ιδιαίτερα ψωμιά, αλλά και φημισμένοι κουραμπιέδες και μελομακάρονα, θα έρθουν να κλείσουν με μεγαλειώδη τρόπο το εορταστικό γεύμα.
Ωστόσο, αυτή τη μοναδική στιγμή, τα Χριστούγεννα, κάθε περιοχή της χώρας, από την μία άκρη μέχρι την άλλη, έχει τα δικά της έθιμα και τις δικές της εορταστικές συνταγές. Τα βασικά υλικά τις περισσότερες φορές μένουν σταθερά, ωστόσο δεν παύει κάθε φορά να μιλάμε για ιδιαίτερες γεύσεις, δοσμένες μέσα από την προσέγγιση του κάθε τόπου.
Γλυκά και αλμυρά από τη Ρόδο
Βασική πρώτη ύλη για το εορταστικό τραπέζι στα Δωδεκάνησα, πέρα από την γαλοπούλα, παραμένει το χοιρινό κρέας, ενώ σε αρκετά χωριά της Ρόδου, το σφάξιμο του χοίρου που μεγάλωναν οι οικογένειες γινόταν σε παρέες και με ειδική ιεροτελεστία πολύ κοντά στις γιορτές. Στις εορταστικές συνταγές, συγκαταλέγονται και τα «γιαπράκια», τα ντολμαδάκια δηλαδή, ενώ όσον αφορά τα γλυκά, στη Ρόδο, την πρωτοκαθεδρία έχουν οι δίπλες. Στη Μύκονο, χαρακτηριστικό είναι το «ψωμί των Χριστουγέννων». Πρόκειται για μικρά χριστόψωμα, τα οποία είναι αρωματικά και τα τρώνε ανήμερα της γιορτής.
Η Μσούρα της Θράκης
Στη Μακεδονία αλλά και στη Θράκη, συνηθίζουν να σερβίρουν το χοιρινό κρέας με λάχανο τουρσί, ενώ ένα χαρακτηριστικό πιάτο είναι η «μσούρα», που αποτελείται από χοιρινό, μοσχάρι και κοτόπουλο σιγοβρασμένα με λαχανικά και ρύζι στο φούρνο. Οι «σαρμάδες» είναι ένα παραδοσιακό πιάτο, πιο γνωστό και ως λαχανοντολμάδες. Στην περιοχή του Έβρου, προκειμένου να συμβολίσουν την αφθονία των φαγητών όλο τον χρόνο, την παραμονή των Χριστουγέννων στο τραπέζι μπαίνουν εννέα διαφορετικά φαγητά, άβραστα και νηστίσιμα. Ενδεικτικά, ανάμεσα σε αυτά είναι ο χαλβάς, οι ελιές, διάφορα φρούτα, αλλά και τουρσί. Τα Χριστούγεννα, η «μπάμπω», η «μέρα της γριάς», δεν λείπει από κανένα θρακιώτικο σπίτι. Πρόκειται για χοιρινό με μπόλικα μυρωδικά και μπαχαρικά, το οποίο σιγοβράζει όλο το βράδυ, ώστε να είναι έτοιμο και ζεστό το πρωί των Χριστουγέννων.
Οι πίτες της Ηπείρου
Στην περιοχή της Ηπείρου, συναντάμε λαχανοντολμάδες και διάφορες πίτες, όπως το «κουσμερί» ή «χοσμερί», κρεατόπιτα, «μπατσαριά» (σπανακόπιτα), γαλατόπιτα και γλυκιά κολοκυθόπιτα. Στα Ιωάννινα, αρκετοί είναι αυτοί που επιλέγουν το αγριογούρουνο, αλλά και τα μπακλαβαδάκια, τα οποία βρίσκονται σε κάθε σπίτι. Στα Ζαγοροχώρια, φτιάχνουν τα «σπάργανα», ένα γλυκό που μοιάζει με τηγανίτες και συμβολίζει τα σπάργανα του Χριστού.
Η οματιά ή οι μπάμπες
Η «γουρνάδα», είναι το ψητό χοιρινό κρέας, το οποίο το τρώνε στα Τρίκαλα, ενώ στην Εύβοια, το βράδυ των Χριστουγέννων ψήνουν κομματάκια χοιρινού στη θράκα, πασπαλισμένο με μπόλικο αλάτι. Οι «μπάμπες» είναι ένα πολύ ιδιαίτερο πιάτο, το οποίο φτιάχνουν σε διάφορα μέρη της χώρας, το συναντάμε και με την ονομασία «οματιά» στη Μεσσηνία, και παρασκευάζεται με βρασμένο παχύ έντερο, το οποίο είναι παραγεμισμένο με συκώτι, σπλήνα, μυρωδικά και μπαχαρικά.
Η γουρνοπούλα και η πηχτή
Άλλα πιάτα που εντάσσονται στην εορταστική φαρέτρα των τοπικών γαστρονομιών της χώρας μας, είναι το χοιρινό με σέλινο (Στερεά Ελλάδα) ή με μαρούλια (Μεσσηνία). Η κοτόσουπα, η πηχτή, αλλά και ο πατσάς είναι επίσης γιορτινοί μεζέδες. Η γουρνοπούλα, χαρακτηριστικός μεζές της Πελοποννήσου και ειδικά της Καλαμάτας, είναι το ψημένο στο φούρνο χοιρινό, αλλά και η κρεατόπιτα που φτιάχνουν συνήθως στην Αρκαδία. Η χριστουγεννιάτικη κουλούρα στη Σπάρτη, έχει σχήμα Σταυρού (!) και στην κάθε άκρη της είναι διακοσμημένη με αμύγδαλα και καρύδια.
Η πουτρίδα της Κεφαλονιάς
Η «πουτρίδα», είναι ένα κλασικό πιάτο της Κεφαλονιάς, μαγειρευτό χοιρινό με λαχανικό εποχής, συνήθως λάχανο ή κουνουπίδι. Στη Ζάκυνθο, η κότα αυγολέμονο είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό πιάτο, μαζί με το μοσχάρι επίσης. Στη Λευκάδα, συνηθίζεται ο «κοκοτός», ο κόκορας δηλαδή με μακαρονάδα. Στα Κύθηρα, κάποιοι ακόμα μαγειρεύουν τα νηστίσιμα κουκιά στιφάδο με πολλά κρεμμύδια.
Κουνουπίδι στη Σύρο και πηχτή στη Σάμο
Στη Σάμο, τρώνε τα χοιροσφάγια και την πηχτή, που ήταν βρασμένο χοιρινό κρέας με λεμόνι, το οποίο έπηζε λόγω του λίπους και το έτρωγαν ανήμερα τα Χριστούγεννα.
Στη Σύρο, συνηθίζουν να τρώνε κουνουπίδι ή μπρόκολο και ψάρι την παραμονή των Χριστουγέννων, ενώ στη Μυτιλήνη, φτιάχνουν «πλατσέδα», γλυκά πιτάκια με καρύδι. Στον Πόρο, χοιρινό με σέλινο ήταν η νησιώτικη εκδοχή του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού.
Τηγανητό Συκώτι από το Λασίθι
Στην Κρήτη, τρώνε σε κάποια μέρη και ιδιαίτερα στο Λασίθι τηγανητό συκώτι, ενώ στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι υπάρχει οπωσδήποτε το χοιρινό κρέας, όπως το γουρουνόπουλο στον ξυλόφουρνο με λεμονόφυλλα. Λουκάνικα, απάκια και σύγκλινο είναι πολύ αγαπημένα φαγητά σε ολόκληρο το νησί.
